Αρχική σελίδα » Πρόγραμμα Σπουδών » Γιατί να παρακολουθήσω το ΜΠΣ

Λίγα λόγια για το στρες

Το στρες αποτελεί διαταραχή της ομοιόστασης του οργανισμού, που διαταράσσει την ισορροπία των λειτουργιών του σώματος, με αποτέλεσμα να συνδέεται με όλο το σύγχρονο νοσολογικό φάσμα, αλλά και την υιοθέτηση ανθυγιεινών συνηθειών.

Η κρισιμότητα και η επιτακτικότατα κατανόησης της ψυχονευροενδοκρινολογίας του στρες, της διάγνωσης, της μέτρησης και τελικά του αποτελεσματικού ελέγχου του από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας, γίνεται εμφανής από τον όγκο των δημοσιευμένων επιστημονικών εργασιών (περισσότερες από 300.000 εργασίες στο Medline). Εν τέλει, η πλήρης εξειδίκευση στο στρες εξυπηρετεί τη σύγχρονη επιστημονική ανάγκη, για τη διενέργεια μελετών «μεταφραστικού τύπου» (translationalresearch). Ταυτόχρονα, η ίδια η κλινική πράξη και εμπειρία όσων εργάζονται σε δομές φροντίδας υγείας, έχει δείξει ότι ένας μεγάλος αριθμός συμπτωμάτων και παθολογίας σχετίζεται με το στρες.

Ενδεικτικά, υπολογίζεται ότι το 50-75% της σύγχρονης νοσολογίας σχετίζεται με την ψυχονευροενδοκρινολογία του στρες, ενώ σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σχεδόν το 50% των επισκέψεων και το 1/3 των επισκεπτών σε εξωτερικά ιατρεία, αφορούν σε προβλήματα που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το στρες.

Τι θα κερδίσω

Το πρόγραμμα προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία σε ιατρούς όλων των ειδικοτήτων, επαγγελματίες υγείας με διαφορετική ειδίκευση ψυχολόγους, αλλά και σε αποφοίτους κοινωνικών επιστημών, εκπαιδευτικούς να εξειδικευτούν σε ένα επιστημονικό αντικείμενο με ευρεία εφαρμογή, το οποίο διαρκώς αναπτύσσεται και βρίσκεται στο επίκεντρο της διεθνούς έρευνας και πρακτικής. Ο όγκος της σύγχρονης επιστημονικής βιβλιογραφίας αναδεικνύει την επιστήμη του στρες σε ένα από τα βασικότερα ερευνητικά πεδία διεθνώς, ενώ ταυτόχρονα το γεγονός ότι το 50% περίπου των προβλημάτων υγείας των σύγχρονων ανθρώπων σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με το στρες, καθιστούν αναγκαία την ανάπτυξη κατάλληλα εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού που θα μπορούν ανταπεξέλθουν με αποτελεσματικότητα στην απαίτηση για εφαρμογή μεθόδων ελέγχου του στρες στην κλινική πράξη, αλλά και στους χώρους που τα άτομα ζουν, εργάζονται και εκπαιδεύονται. 

Παράλληλα, η εικόνα του σύγχρονου νοσολογικού φάσματος με τα μη μεταδιδόμενα νοσήματα όπως τα καρδιαγγειακά, ο διαβήτης, η υπέρταση, τα νεοπλάσματα κ.α να επικρατούν, αναδεικνύουν το στρες σε έναν από τους σημαντικότερους ρυθμιστικούς παράγοντες, καθώς τεκμηριωμένα σχετίζεται και πυροδοτεί μη υγιεινές συμπεριφορές όπως το κάπνισμα, η καθιστική ζωή, η μη υγιεινή διατροφή κα, παράγοντες δηλαδή καθοριστικοί στην εμφάνιση όλων των ως άνω νοσημάτων. Αποκτώντας ο φοιτητής την ειδίκευση που προσφέρει το ΠΜΣ αποκτά σημαντικά εφόδια κατανόησης αυτών των μηχανισμών σύνδεσης και μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα του στον τρόπο που παρεμβαίνει σε όλα τα στάδια της άσκησης φροντίδας υγείας, την πρόληψη, τη θεραπεία και την αποκατάσταση. Ταυτόχρονα, οι φοιτητές που προέρχονται από τις κοινωνικές επιστήμες, τον χώρο της εκπαίδευσης, της ψυχολογίας αλλά και όλοι οι επαγγελματίες υγείας, αποκτούν όλα τα απαραίτητα εφόδια για να ασκήσουν εξειδικευμένη συμβουλευτική και να οργανώσουν προγράμματα ελέγχου του στρες και προαγωγής της υγείας , τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο και στην οικογένεια, στην εργασία, στο σχολείο στην κοινότητα.

Τέλος, το πρόγραμμα προσφέρει την ευκαιρία για πραγματικές συνθήκες έρευνας στο επιστημονικό πεδίο του στρες, δίνοντας την ευκαιρία στους φοιτητές να διεξάγουν ολοκληρωμένη ερευνητική δραστηριότητα που περιλαμβάνει τον σχεδιασμό, την εφαρμογή αλλά και την διάχυση των αποτελεσμάτων της έρευνας, δημοσιεύοντας σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά, σε συνέδρια κ.α. Έτσι, οι φοιτητές αποκτούν εμπειρία και σε ερευνητικό επίπεδο, διευρύνοντας τις δεξιότητες και τις ικανότητές τους.

 

Ιατροί

Αποτελεί κοινή διαπίστωση όλων των επαγγελματιών υγείας ότι το σύγχρονο πρότυπο άσκησης των υπηρεσιών υγείας βασίζεται σε μια μηχανιστική λογικής αναγνώρισης και αντιμετώπισης, κυρίως φαρμακευτικής, των εμφανιζόμενων νοσημάτων. Το πρότυπο αυτό, γνωστό και ως βιοϊατρικό αποτελεί τη φυσική συνέπεια της ιατροβιολογικής εξέλιξης μέσα στο χρόνο με νέες τεχνολογίες, ιατρικές οδηγίες (guidelines) και νέα “έξυπνα” φάρμακα να αποτελούν τα σύγχρονα “όπλα” στην φαρέτρα του κάθε ιατρού. Παρόλα αυτά η συνεχιζόμενη υπερεξειδίκευση των ιατρών έχει οδηγήσει στην παρέκκλιση από μια ολιστική προσέγγιση του ατόμου, όπως είχε διδάξει και προτείνει ο “πατέρας” της ιατρικής τέχνης, ο Ιπποκράτης. Το φαινόμενο αυτό για τους περισσότερους ιατρούς είτε είναι ανύπαρκτο είτε, όταν ο ιατρός το αντιλαμβάνεται, να προκαλεί ένα αίσθημα “κενού” και απροσωποποίησης από τον άρρωστο. Το στρες και οι μηχανισμοί του, καθώς και ο ρόλος τους στην πρόληψη και αντιμετώπιση των ασθενών έρχονται να μας υπενθυμίσουν την αξία της ολιστικής προσέγγισης του ατόμου στην καθημερινή κλινική πράξη. Το στρες παύει να είναι μια απλή αυθαίρετη έννοια, με αδιευκρίνιστους βιολογικούς μηχανισμούς και ασαφή θέση στο ιατρικό “γίγνεσθαι”. Ο σύγχρονος κλάδος της ψυχονευροενδοκρινολογίας που δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένη ιατρική ειδικότητα, έρχεται χρησιμοποιώντας τα σύγχρονα μέσα έρευνας και τεχνολογίας να συνδέσει την Ιπποκρατική θεώρηση της ιατρικής με τη σύγχρονη ιατρική καθημερινότητα, σε ένα μίγμα Ιατρικής πράξης που κάθε ιατρός ονειρευόταν στα πρώτα “ρομαντικά” χρόνια της ιατρικής του καριέρας. Σήμερα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνωρίζει ότι το νέο βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο άσκησης της ιατρικής είναι το πλέον ενδεδειγμένο για την άσκηση της καθημερινής ιατρικής πράξης. Το πλεονέκτημα του μοντέλου αυτού είναι ότι μπορούν να το ακολουθήσουν ιατροί όλων των ειδικοτήτων, δεν χρειάζεται εξειδικευμένη ή πολύχρονη ιατρική εκπαίδευση και απαιτεί μόνο την ευαισθησία του ιατρού για το αντικείμενο. Με άλλα λόγια, κάθε ιατρός ανεξάρτητα της εξειδίκευσής του μπορεί να εφαρμόσει αυτό το μοντέλο και να προσφέρει στον άρρωστο, αλλά και στον ίδιο καλή υγεία και ευεξία.

Ιατροί όλων των ειδικοτήτων, χρησιμοποιώντας της μεθόδους της αποδεικτικής (evidence based medicine) ιατρικής μπορούν εύκολα να διαπιστώσουν την αιτιοπαθογενετική σύνδεση του στρες με όλα σχεδόν τα νοσήματα της σύγχρονης νοσοπαθολογίας. Η βιβλιογραφία είναι γεμάτη με άρθρα και ενδείξεις σύνδεσης του στρες με νοσήματα όπως είναι τα καρδιαγγειακά, ο καρκίνος, τα ψυχιατρικά προβλήματα (π.χ. κατάθλιψη), τα νευρολογικά νοσήματα (π.χ. ημικρανία, κεφαλαλγίες, σκλήρυνση κατά πλάκας, επιληψία, άνοια κ.α.), τα αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα), οι αλλεργίες, οι λοιμώξεις, τα ορθοπεδικά προβλήματα (π.χ. οστεοπόρωση, κατάγματα), αλλά και χειρουργικές καταστάσεις π.χ. μετεγχειρητικές επιπλοκές, πόνος κ.α. Κάθε ιατρός στην ειδικότητά του θα βρει το στρες να ελλοχεύει σε κάθε έκφανση των νοσημάτων που καλείται να αντιμετωπίσει. Πέρα όμως από την ιατρική βιβλιογραφία, κανένας ιατρός δεν μπορεί να αρνηθεί τη διαπίστωση από την καθημερινή κλινική πράξη, ότι συχνά οι ασθενείς προστρέχουν στον ιατρό για να μοιραστούν ένα πρόβλημά τους ή το στρες τους για καθημερινά ζητήματα. Άλλωστε όλοι οι ιατροί έχουν γίνει μάρτυρες της εμφάνισης ενός προβλήματος υγείας ή επιδείνωσης ενός υπάρχοντος μετά από στρεσογόνα γεγονότα όπως είναι ο θάνατος, το διαζύγιο, η ανεργία κ.α. Ο επαγγελματίας υγείας αναμφισβήτητα πολλές φορές μένει αμήχανος όταν κληθεί να εξηγήσει τέτοιες συσχετίσεις, αλλά κυρίως όταν καλείται να απαλύνει τον πόνο των ασθενών, ειδικά στον ελάχιστο χρόνο που μπορεί να αφιερώσει στον καθένα. Δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί, το σημαντικό στρες που βιώνουν οι ίδιοι ιατροί όλων των ειδικοτήτων. Τα εξαντλητικά ωράρια, ο μεγάλος αριθμός ασθενών, η συνεχιζόμενη ενημέρωση για τις ιατρικές εξελίξεις και η καθημερινή επαφή με διαφορετικά άτομα, όλα αποτελούν παράγοντες για την εμφάνιση της λεγόμενης “επαγγελματικής εξουθένωσης”. Το σύνδρομο αυτό αποτελεί άμεση συνέπεια του καθημερινού εργασιακού στρες και οδηγεί τον ιατρό σε ιατρικά λάθη, ψυχική καταπόνηση, κατάθλιψη, σωματικά νοσήματα, κακή οικογενειακή ζωή και γενικά χαμηλή ποιότητα ζωής. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα επιχειρεί να εκπαιδεύσει τον ιατρό σε όλα τα παραπάνω δίνοντάς του πολύτιμα εφόδια στην καριέρα του.

Με βάση τα παραπάνω τα οφέλη του ιατρού από την παρακολούθηση μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω:
1. Ο ιατρός θα μπορεί να εξηγήσει τη σχέση του στρες με την εμφάνιση της σύγχρονης νοσοπαθολογίας. Με τον τρόπο αυτό θα μπορεί με σιγουριά όχι μόνο να ερμηνεύσει καθημερινά εμφανιζόμενες καταστάσεις στην κλινική ή το ιατρείο του, αλλά και να μεταδώσει με σιγουριά και εύλογα τη διασύνδεση αυτή στον ασθενή που έχει απέναντί του. Με άλλα λόγια βελτιώνεται η προσέγγιση του ασθενούς από τον ιατρό, χωρίς να αφαιρεί από τον τελευταίο το πολύτιμο χρόνο του, ενώ παράλληλα αυξάνεται η εμπιστοσύνη και η εκτίμηση του ασθενή για τον ίδιο τον ιατρό.
2. Ο ιατρός θα είναι σε θέση να παρέχει γρήγορες και εύληπτες συμβουλές και τεχνικές διαχείρισης του στρες στον ασθενή του. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η ολιστική προσέγγιση της υγείας (βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο), ενισχύεται η ιερή σχέση ιατρού-ασθενή και αδιαμφισβήτητα αυξάνει η αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισης του αρρώστου, ενισχύοντας της ήδη υπάρχουσες μεθόδους θεραπείας.
3. Ο ιατρός θα είναι σε θέση να προστατεύσει τον ίδιο τον εαυτό του, την επαγγελματική του ευτυχία, την οικογενειακή και προσωπική του ζωή από τους στρεσογόνους παράγοντες του ιατρικού επαγγέλματος, παρέχοντάς του με αυτόν τον τρόπο καλή υγεία και ποιότητα ζωής και σίγουρα μια επιτυχημένη επαγγελματική πορεία.

Ψυχολόγοι

Η επιστήμη του στρες, η προαγωγή της υγείας και η διαχείριση του στρες ανοίγουν έναν νέο επαγγελματικό δρόμο τόσο για νέους όσο και για έμπειρους ψυχολόγους! 
Στη σημερινή εποχή της οικονομικής κρίσης, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι υποφέρουν από στρες και άγχος καθώς και από τις αρνητικές για την ψυχική και σωματική τους υγεία συνέπειες. Οι επισκέψεις στον ψυχολόγο στις μέρες μας έχουν πάρει μια διαφορετική μορφή: οι άνθρωποι δεν επιθυμούν –και συχνά δε μπορούν να πληρώσουν - αποκλειστικά μακροχρόνιες ψυχοθεραπείες με σκοπό να αναδιφήσουν στο παρελθόν τους και να λύσουν συγκρούσεις της παιδικής ηλικίας προκειμένου να αισθανθούν καλά στο παρόν τους. Παρατηρείται μια τεράστια μετατόπιση των αναγκών στον τομέα των ψυχολογικών υπηρεσιών, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και παγκοσμίως: οι άνθρωποι ψάχνουν για γρήγορες και επιστημονικά τεκμηριωμένες λύσεις που θα τους ανακουφίσουν από το καθημερινό στρες και το άγχος. Το στρες μπορεί να προέρχεται από ποικίλες πηγές, ωστόσο κοινό παρονομαστή έχει το γεγονός ότι προκαλεί φθορά τόσο στη σωματική όσο και την ψυχική υγεία. 

Τα δεδομένα της επιστήμης του στρες ανοίγουν νέους επαγγελματικούς ορίζοντες στους ψυχολόγους: η μείωση του στρες στην καθημερινότητα είναι ζωτικής σημασίας για να διατηρήσει το άτομο τη συνολική του υγεία, να προστατέψει την ψυχική του υγεία, να βελτιώσει τη διάθεσή του, να γίνει πιο παραγωγικό, να έχει καλύτερο ανοσοποιητικό, ευεξία και μακροζωία.
Οι ψυχολόγοι έχουν ήδη γνώσεις σχετικά με την προσωπικότητα, τον τρόπο σκέψης και τη συμπεριφορά του ανθρώπου που, σε συνδυασμό με την επιστήμη του στρες μπορούν να αξιοποιηθούν για την κατάρτιση προγραμμάτων διαχείρισης του στρες καθώς και έρευνας στον τομέα αυτό.

Μελετώντας οι ψυχολόγοι την επιστήμη του στρες και αποκτώντας περαιτέρω κατάρτιση στη διαχείριση του στρες και την προαγωγή της υγείας προσθέτουν στην επαγγελματική τους φαρέτρα πολύτιμα θεραπευτικά εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα σε:
• πληθώρα χώρων, όπως νοσοκομεία, οργανισμούς, σχολεία, επιχειρήσεις
και εργασιακούς χώρους, κοκ.
• σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες (παιδιά, εφήβους, ενήλικες, τρίτη ηλικία) 
• καθώς επίσης και σε διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες (ασθενείς με κατάθλιψη, αγχωτικές διαταραχές, καρκίνο, υπέρταση, διαβήτη, καρδιοπάθειες, κλπ).

Επαγγελματίες υγείας, κοινωνικοί επιστήμονες, εκπαιδευτικοί

Το στρες, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας και σε πολλές περιπτώσεις απαραίτητο ως κινητήριος δύναμη, ενέχοντας έτσι και μία θετική διάσταση. Ωστόσο, η διαρκής ή μακροχρόνια έκθεση στο στρες, καθώς και ο αναποτελεσματικός έλεγχος του οδηγούν σε καταστροφικές για το σύνολο της υγείας συνέπειες. Το μέγεθος «επιδημίας» που έχει αποκτήσει το νοσογόνο στρες στη ζωή, μπορεί να το αντιληφθεί κάποιος με ευκολία παρατηρώντας ακόμη και την δική του καθημερινότητα, τον χώρο εργασίας, τις διαπροσωπικές σχέσεις, ειδικότερα σήμερα όπου η οικονομική κρίση, οι μεγάλες αλλαγές σε επίπεδο κοινωνίας και επαναδιαμόρφωσης βασικών θεσμών όπως η εργασία, η οικογένεια, η εκπαίδευση και άλλες σταθερές δομές πλήττονται από διαρκείς αλλαγές που απαιτούν προσαρμογή.

Οι επιστήμονες από τον χώρο των κοινωνικών επιστημών και της εκπαίδευσης, είναι κρίσιμο να διαθέτουν γνώσεις και δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να ανταπεξέλθουν στις νέες διαμορφωμένες συνθήκες μιας κοινωνίας υπό διαρκή πίεση, αναμόρφωση και αλλαγές. Κατανοώντας τον τρόπο που το στρες επιδρά σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας θα είναι σε θέση να σχεδιάσουν και να παράσχουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες και λύσεις τόσο προς το άτομο όσο και προς συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού.

Στο Μ.Π.Σ.αναλύονται κριτικά και αναδεικνύονται λύσεις που αφορούν στο κοινωνικό στρες, το στρες στην οικογένεια, στον χώρο εργασίας, στον χώρο της εκπαίδευσης, χώροι όλοι ζωτικής σημασίας για την ευημερία και την ποιότητα ζωής μιας κοινωνίας. Θίγονται θέματα που άπτονται των έμφυλων αλλά και κοινωνικών ανισοτήτων και η σχέση τους με το στρες και την υγεία, καθώς και ζητήματα που αφορούν σε ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού όπως οι μετανάστες, οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά και οι έφηβοι. Ο ρόλος του στρες στις διάφορες δομές, φυλακές, κέντρα απεξάρτησης κ.λπ. Με αυτόν τον τρόπο αποκτάται μια εξειδικευμένη γνώση και ένα σημαντικό εργαλείο για κάθε επιστήμονα που επιθυμεί να εργαστεί σε επίπεδο κοινότητας. Δημιουργείται ένα ανθρώπινο δυναμικό που θα μπορεί να λαμβάνει υπόψη του σε κάθε επαγγελματική δραστηριότητα του τον σημαντικό ρόλο του στρες, αλλά και της αντιμετώπισής του. Η εξειδίκευση αυτή καλύπτει ένα μεγάλο υπάρχον κενό στην εκπαίδευση των κοινωνικών επιστημόνων καθώς δεν υπάρχει σε βάθος γνώση αντίστοιχη προπτυχιακή ή άλλη μεταπτυχιακή εκπαιδευτική δομή στην Ελλάδα. Τέλος, το εν λόγω μεταπτυχιακό προσφέρει πέραν των ατομικών γνώσεων και δεξιοτήτων που θα μπορέσει κάποιος να αξιοποιήσει στο χώρο εργασίας του και μία ευκαιρία για ατομική ενδυνάμωση και βελτίωση του εαυτού. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ένας εκπαιδευτικός για παράδειγμα που μπορεί να αναγνωρίσει το στρες των μαθητών του, στρες που μπορεί να σχετίζεται με τις εξετάσεις, με την διαδικασία της κοινωνικοποίησης των μαθητών του, με φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού, της προβληματικής χρήσης των νέων τεχνολογιών όπως το διαδίκτυο κτλ. το στρες των γονέων, το στρες των μαθητών της ειδικής αγωγής, το στρες των συναδέλφων εκπαιδευτικών, κατανοεί παράλληλα και μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το στρες που απορρέει και από τον δικό του ρόλο και την εργασία του και επηρεάζει τον ίδιο. Έτσι, επιτυγχάνεται και η ατομική του ενδυνάμωση, αλλά και ενισχύεται η προσφορά και ο ρόλος του στον επαγγελματικό χώρο και στις υποχρεώσεις του σε αυτόν.